Već više od decenije građani širom Evrope jednom godišnje imaju posebnu priliku da nauku dožive izvan učionica i laboratorija. Riječ je o Evropskoj noći istraživača, događaju koji se istovremeno održava u stotinama gradova i okuplja milione posjetilaca. Bosna i Hercegovina je dio ove priče od 2013. godine, a 26. septembra 2025. jedanaest naših gradova, od Sarajeva do Trebinja, ponovo će postati mjesta gdje radoznalost ima glavnu riječ.
Nauka za sve generacije
Za razliku od klasičnih konferencija i stručnih skupova, Evropska noć istraživača ima jednostavan cilj: pokazati da je nauka dio svakodnevnog života i da pripada svima. Tokom jedne večeri, trgovi, muzeji, biblioteke i kulturni centri pretvaraju se u otvorene laboratorije. Posjetioci mogu da učestvuju u eksperimentima uživo, isprobaju interaktivne radionice, razgovaraju s istraživačima i otkriju kako nauka rješava stvarne probleme, od ekologije i medicine do tehnologije i umjetnosti.
Za djecu i mlade, ovaj događaj često je prvi susret s naukom na zabavan način. Umjesto dosadnih formula, oni vide hemijske reakcije u šarenim epruvetama, upravljaju robotima, otkrivaju tajne svemira ili uče kako da recikliraju i naprave nešto novo. To su trenuci u kojima se rađa interesovanje za nauku i profesije budućnosti.
Zajednički napor institucija i zajednice
Evropska noć istraživača nije važna samo za učenike i studente, nego i za čitave institucije, od univerziteta i istraživačkih centara, preko škola, pa do muzeja i kulturnih ustanova. Svake godine u realizaciju učestvuju stotine nastavnika, profesora i naučnika koji svoja znanja žele prenijeti na što neposredniji način.
Na taj način se gradi most između akademske zajednice i društva jer nauka nije sama sebi svrha, nego alat koji treba da pomogne ljudima i inspiriše nove generacije da razmišljaju kritički i kreativno.
Bosna i Hercegovina na mapi evropske nauke
Tokom prethodnih izdanja, Evropska noć istraživača u BiH okupila je na hiljade posjetilaca i stotine različitih projekata. Djeca su pravila solarne panele u malom, mladi su pokazivali inovativne aplikacije, dok su univerzitetski timovi približavali najnovija otkrića u medicini, ekologiji i tehnologiji.
Ove godine, manifestacija se održava u 11 gradova: Sarajevo, Banja Luka, Mostar, Tuzla, Travnik, Bijeljina, Brčko, Goražde, Konjic, Trebinje i Neum, čime postaje najveći simultani naučni događaj u zemlji.
Nauka kao inspiracija
Evropska noć istraživača 2025. biće prilika da se podsjetimo da znatiželja i istraživanje nisu rezervisani samo za stručnjake u bijelim mantilima. Nauka je svuda oko nas u tehnologiji koju koristimo, hrani koju jedemo, ljekovima koje pijemo, pa i u umjetnosti i svakodnevnim navikama.
Ovo je prilika da svoje ideje i projekte podijelite s publikom iz cijele BiH, da upoznate druge radoznale umove i da postanete dio najveće mreže popularizacije nauke u Evropi.
Kako se prijaviti?
Prijave su otvorene do 20. septembra 2025. godine.
Svi zainteresovani mogu se prijaviti jednostavno, putem obrasca na zvaničnom sajtu www.nocistrazivaca.ba ili slanjem maila na: registracija@nocistrazivaca.ba.
U jednoj noći, Bosna i Hercegovina postaće laboratorija na otvorenom. Ponesite ideju, radoznalost i osmijeh, a sve ostalo čeka vas na Evropskoj noći istraživača 2025.
Zato je ova manifestacija više od događaja: ona je poziv da razmišljamo, pitamo i tražimo odgovore zajedno.
Evropska noć istraživača je događaj koji podržava Evropska unija. Projekat je finansiran kroz program Horizon Europe, ključni program EU za istraživanje i inovacije, posebno u okviru Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA). Horizon Europe omogućava istraživačima i institucijama širom Evrope da razvijaju nove ideje, unapređuju međunarodnu saradnju i inspirišu nove generacije naučnika i inovatora.